3 maart 2007

GORE HYPE

Vandaag publiceert "De Morgen" een lijst met de groene intenties van onze politici, onder de titel "Iedereen Groen". Zulke berichten - samen met andere rampspoed zoals het feit dat olifanten opnieuw een bedreigde diersoort zijn - verhogen het "De wereld is om zeep-gevoel", omdat zulke berichten enerzijds aantonen hoe sterk onze politici gevoelig zijn voor massahysterie en anderzijds aangeven hoe weinig kritisch denken en intellectuele moed deel uitmaken van de gangbare politieke cultuur. De huidige al dan niet "toevallige" "warme winter" zal er wel niet vreemd aan zijn, maar toch.

Wat zijn immers de feiten?

Het broeikaseffect is geen wetenschappelijke term die met de publicatie van "An inconvenient truth" het daglicht heeft gezien. Reeds midden jaren tachtig bestonden er prachtige documentaire reeksen over "Planet Earth" (National Academy of Sciences; 1986) waarin de desastreuze gevolgen van het doorbreken van de koolstofcycli (de kleine en de grote) indrukwekkend in beeld werden gebracht.

Hoe oud is ondertussen de Gaia-theorie van James Lovelock?

Reeds minstens 25 jaar waarschuwen ecologen wereldwijd voor drastische wijzigingen in het klimaat, en gedurende diezelfde 25 jaar werden ze weggehoond of herleid tot wetenschappelijke vrijetijdsbesteding of tot leuke "Het is erg tegenwoordig"-gesprekjes op zomerse terrasjes, begeleid door een frisse campari-orange. Spreken over klimaatswijziging was tot voor de herfst van vorig jaar preken in de woestijn.

En nu is het een hype.

Zoals ondertussen meer en meer blijkt, is Al Gore gewoon zijn presidentskandidatuur voor 2008 aan het voorbereiden, net als onze partijen zich voorbereiden op de federale verkiezingen van 2007. Al Gore zal zich daarbij nog goed herinneren dat hij die in 2000 net verloren had van Bush, een verlies dat door de democraten in de USA en in België (onder meer door Steve Stevaert) met graagte in de schoenen wordt geschoven van "de groenen", omdat zij het wagen apart op te komen en zo "het progressieve kamp" zouden verzwakken. Voor Al Gore in de USA (en voor de Sp.a hier) staat het opeten van “de groenen” daarom bovenaan de agenda. Ondertussen blijkt wel dat Al Gore's energieverbruik 20 keer hoger ligt dan dat van de gemiddelde Amerikaan.

Het "spaarlampengroen" dat van deze hype het gevolg is, heeft ook economische gronden. De wetenschappelijke bewijzen dat de koolstofniveaus in de lucht naar onaanvaardbare hoogten schieten, worden met de dag sterker, en daarmee dus ook de roep om de koolstofuitstoot per land te beperken tot adequate drempels. Koolstofuitstoot wordt gerantsoeneerd,maar... wie zal deze "zwarte piet" in het klimaatkaartspel toegeschoven krijgen?

Bij de invoering van de Kyoto-normen werd bij zowel verwerpers als ondertekenaars gesteld dat het geen zin had de koolstofuitstoot van de westerse industrie te beperken, als de groeilanden lustig bleven vervuilen. Daarmee werden emissierechten geboren, en daarmee ook een nieuw beleggingsprodukt. Dit alles om de westerse industrie te ontzien.

Het is dan ook geen toeval dat net Australië, dat de Kyoto-akkoorden niet ondertekende, een spaarlampenplicht wil invoeren: als de koolstofuitstoot dan toch moet beperkt worden, zullen het de burgers zijn die ervoor zullen opdraaien, niet "de economie". Dat culpabiliserende discours, ligt ook aan de basis van het "iedereen groen" gevoel bij onze klassieke partijen. Niet het kapitalisme, maar "de mensen" zijn "slecht": wie gloeilampen heeft, doet ijsberen verdrinken!

Het kapitalisme zou het kapitalisme niet zijn, als ook de kritiek op het systeem niet vercommercialiseerd werd. "An inconvenient truth" is naast politieke propaganda, ook vooral banale handelswaar, een collectors-item, een middel om krantenoplagen te verhogen, om boeken en video's te verkopen, om winst te maken. Dat deze winst gegenereerd wordt door een kookboek of een exemplaar van de Al Gore-hype, het zal de verkoper worst wezen.

De Al Gore-hype zou nog grappig kunnen zijn, als er niet zo veel op spel stond. Bruno Tobback bij voorbeeld - die het spaarlampengroen van de Sp.a uitdraagt door te verkondigen dat hij "de oplossingen kent", maar de dictatoriale oplossingen "vreest", dwz electoraal - lijkt wel weggelopen uit "Comedy Casino". Wie neemt nu zoiets ernstig?

De bewustzijnsvernauwing ten gevolge van de Al Gore-hype doet vergeten dat ecologie meer omvat dan wat spaarlampengroen. Er zijn de bedreigde diersoorten, de natuur die teloor gaat, de overwerkte mensen, de atomisering van de samenleving, de dierenmishandeling (neen niet de seks met dieren, maar wel de mishandelingen in het slachthuis en bij de veetransporten), de oppervlakkige massacultuur, het toenemende geweld en de algemene "verharding" en "ver-ikking", de groeiende militaire uitgaven en militaire conflicten, de consumptiedwang, de globalisering van de economie, het afglijden naar een meer artificiële maatschappij.

Er bestaat ondertussen wel een ideologische veralgemening die maakt dat elke levensvisie zijn versie van bezorgdheid voor het milieu ontwikkeld heeft. Wanneer iemand spreekt over groen, kan men best onmiddellijk vragen: "Welk groen?". Zelfs kapitalisten hebben vrije-markt-groen als voorstel om de natuur te vrijwaren.

Iedereen groen? Het valt te betwijfelen. "Niemand groen" zou meer naar waarheid zijn, was het niet dat er verschillende politici inderdaad echt begaan zijn met de toekomst van onze samenleving, maar tegelijk ook goed weten dat zonder systeemkritiek oplossingen zo goed als onmogelijk zijn.

Om de drikke truien van de spaarlampengroenen te maken, wordt ook energie verbruikt. Wat we nodig hebben is naar mijn mening onder meer herbebossing (dus nieuwbouw stoppen, en alleen nog renoveren), de heraanleg van het natuurlijk milieu, verbod op natuurondermijnende handel en economie (pels, ivoor, bush-meat, dolfijnen- en walvisvlees, ...), en vooral het afwijzen van consumptiedwang door oprechte vrijwillige soberheid, ook met de nadruk op vrijwillig.

Ik koop dus geen Al Gore-video's of Al Gore-boekjes, al was het maar omdat er niets nieuws in staat, omdat de productie, de distributie en de verkoop ervan milieuvervuilend zijn, omdat het milieu niet dient om presidenten of ministers te verkiezen, en omdat de opbrengst van de verkoop Al Gore's electriciteitsrekening helpt te betalen.

Geen opmerkingen: