Deze week is het weer zover, er komen weer dagen van IJzerwakes en IJzerbedevaarten, veel vendelzwaaien met geel en zwart door nieuwe en oude flaminganten. Daar en daarbij wordt het "Chanson", u weet wel "Le Lion Flamin", uit volle borst gezongen:
"On ne saura pas l’apprivoiser, Le Lion Flamin,
Aussi longtemps qu’il sait griffer, aussi longtemps qu’il a des dents !" .
Over de symboliek en oorsprong van die “Vlaamse Leeuw” bestaat er wat dispuut.
Zo diende op 3 juli 2003 een burger een verzoekschrift in bij het Vlaams Parlement om het lied af te voeren en het door een ander, eventueel nieuw gecomponeerd “Vlaams volkslied” te vervangen. Het verzoek werd ontvankelijk geacht, besproken en verworpen. Marino Keulen was daarbij van mening dat "de meerderheid van de Vlaamse bevolking op een gezonde en democratische manier tegen het lied aankijkt". De commissie besloot dat aangezien door de Vlaamse Regering alleen de eerste twee strofen van het vijf strofen tellende lied weerhouden werden ( de "zachtste"), voldoende aan de bezwaren van de klager tegemoet gekomen was.
Is "De Vlaamse Leeuw", het "Chanson", wel echt zo democratisch?
Een tweede dispuut vind ik op een site van het Vlaams Belang (dat wel de volledige versie zingt), op de webpagina over "tien Belgische leugens over de Guldensporenslag". Ik lees er:
"Volgens een hardnekkig verhaal is de Vlaamse Leeuw afkomstig uit het Midden-Oosten. De Vlaamse graaf Filips van den Elzas zou deze 'zwarte leeuw op gouden veld' als kruisvaarder veroverd hebben op een islamitische heerser. Dit verhaal wordt gretig verspreid door de promotoren van de multiculturele samenleving. Het symbool van de Vlaams-nationalisten dat van de Arabieren afkomstig blijkt te zijn? Het idee alleen al is voor sommigen even lekker als een jointje."
De versie van de Arabische connectie van “De Vlaamse Leeuw” staat ook in het boek "Vuile Arabieren" van Lucas Catherine . Onmogelijk zegt men in Vlaams Belang- kringen, want de islam verbiedt het afbeelden van dieren.
De Vlaamse gemeenschap blijkt er net zo over te denken als het Vlaams Belang:
"De oorsprong van dit wapen is zeer oud en moet gezocht worden in de omgeving van de graaf van Vlaanderen."
“Zeer oud” ? Hoe oud? En uitsluitend afkomstig uit “Vlaanderen”?
En dus kunnen we best wat zoeken op niet-Belgische sites. Ik begin op deze Britse site, waar iemand volgende vraag stelt:
"Lions have been used in British heraldry since the 1100s. Who in Britain at that time would have seen a lion and how?"
Waarop een lezer antwoordt:
"Presumably, the use of a lion in heraldry, particularly where royalty is concerned, stems from the first crusade when the Kingdom of David was 'restored', his symbol, being of the tribe of Judah, was a Lion. The new - western - monarchy was claiming justification by association."
Niet in het minst omdat er toen in het Midden-Oosten nog leeuwen rondliepen, uiteraard: het symbool van de Joodse Koning David.
In Jerusalem vinden we verschillende stadspoorten, waaronder "Stephen’s Gate" . En daarover lees ik:
"The Hebrew name is Lion's Gate; this comes from the heraldic emblems of the Mamluk sultan Baybars (13th century) which are placed at either side of the gate. There is a local legend which tells that these are the lions that were ready to eat Suleiman's father, the Ottoman sultan Selim I ('the Grim') if he were to continue with his plan to destroy Jerusalem."
Mamluk sultan Baybars ?
Die uit dit boek: "The Lion of Egypt: Sultan Baybars I and the near East in the Thirteenth Century" van Peter Thorau” ?
Sultan Baybars was een succesvol Mamluk generaal, die zowel de Mongolen als de kruisvaarders buiten hield. Zijn embleem, of beter dat van zijn familie, was een leeuw.
In die buurt, in Libanon, staat een citadel, te Hasbaya. De citadel werd door de Chehabs veroverd op de kruisvaarders en is daarna hun familiebezit gebleven. Zij hadden ook een embleem:
"Stone lions, a heraldic emblem of the Chehab family, decorate the wall on either side of the arched portal. Two large lions are depicted in chains, each beside a weak, unchained rabbit. A set of smaller lions appears within the arch above the doorway and just below that is a plaque in Arabic commemorating an addition to the castle made in the year 1009 Hejira by Emir Ali Chehab some 400 years ago."
En verder:
"The 20,000-square-meter complex is centered around a large unpaved courtyard and contains residential buildings and a mosque. Its main portal features a carved image of a lion, the emblem of the Chehabi family. Expanded and renovated over the course of some eight and a half centuries, the building retains elements of Mamluk and Ottoman architecture and interior decoration."
Leeuwen dus. Leeuwen waren het symbool van de Mamluk-regenten in de dertiende eeuw. En daarvoor ook waarschijnlijk, de eerste kruistochten waren in de elfde eeuw.
Maar om een definitief besluit over de Arabische connectie van "De Vlaamse Leeuw" te kunnen trekken, is nodig er even aan te herinneren dat een embleem of een symbool één ding is, een wapenschild een ander. Waarom waren die nodig? De Encyclopedia Britannica geeft uitsluitsel.
Tijdens de kruistochten evolueerden de harnassen. Ridders zaten er helemaal in verpakt, en daarom was het nodig een teken aan te brengen om de ridders te kunnen herkennen. Zo ontstond het wapenschild, en daarmee de heraldiek. De oudst bekende uiting daarvan is te vinden in Frankrijk, en is niet ouder dan 1151. Het gaat om een afbeelding van Geoffroy IV d' Anjou, die een blauw schild draagt met gouden klimmende leeuwen.
De leeuw in de heraldiek was toen een algemeen verschijnsel: klimmende leeuwen, wakende leeuwen, wandelende leeuwen. Vele landen en regio’s hadden of hebben leeuwen in hun wapenschild: Tsjechië, Bohemen, Luxembeurg, Nederland, België, Brabant, Siena, Bulgarije, Calderdale, Schotland, Wales, Noorwegen, Finland, Spanje, Estland, Montenegro,… . Aan leeuwen op wapenschilden geen gebrek.
Leeuwen in de heraldiek, de conclusie is duidelijk, zijn een gebruik van de kruisvaarders, die hun symbool leerden kennen in de cultuur van hun islamitische tegenstanders.
De Vlaamse Leeuw is dus wel degelijk van oorsprong een Arabische, Egyptische Leeuw, en niet zo maar "een oud symbool" zoals de Vlaamse Regering wil doen geloven.
Wel echt grappig wordt het wanneer ik op de Vlaams Belang-site leest waar de Vlaamse Leeuw volgens deze partij wel vandaan zou komen:
"De leeuw was overigens al lang voor de kruistochten bekend in Europa, onder meer bij de Romeinen. De oorsprong van de Vlaamse Leeuw moeten we niet in het Midden-Oosten zoeken. Onze leeuw is wellicht een verre afstammeling van de draak, een oud Europees symbool dat we bijvoorbeeld nu nog op de vlag van Wales terugvinden."
Van bij de Romeinen? Wetende dat rabiate Vlaams-nationalisten elk verband tussen België en de Romeinse provincie "Belgica" kierewit vinden, is deze verwijzing wel leuk. "De draak"? Is de Vlaamse Leeuw familie van het monster van Lochness? Van deze “stelling” is in elk geval niets te vinden op deze site over draken in de heraldiek, noch op deze over het wapenschild van Wales.
Meer nog, de leeuw, zoals bij Richard Leeuwenhart, is in de eerste plaatst het symbool van Christelijke kruisvaarders, de strijders, de verdedigers van het Christendom tegen de heidenen en in dit geval tegen de islam.
En buiten de Arabische afkomst van de Vlaamse Leeuw, is dat nog een veel belangrijker vaststelling: de Vlaamse Leeuw symboliseert de strijd van het christendom tegen de goddeloosheid.
De leeuw als symbool verwijst ook naar koninklijke macht, en dat herinnert er ons aan dat de eersten die een onafhankelijk Vlaanderen wilden uitroepen, een "Koninkrijk Vlaanderen" in gedachten hadden. De Vlaamse Leeuw als symbool staat dus ook ver van de republikeinse gedachte.
Van waar komt "De Leeuw" ? Uit het jodendom, uit de islam, uit Egypte.
Voor wat staat de Vlaamse Leeuw der kruisvaarders? Voor xenofobie. De Vlaamse Leeuw strijdt tegen "De Vijand", "De Goddelozen", tegen "Het Beest"
"On ne saura pas l’apprivoiser, Le Lion Flamin,
Aussi longtemps qu’il sait griffer, aussi longtemps qu’il a des dents !" .
Over de symboliek en oorsprong van die “Vlaamse Leeuw” bestaat er wat dispuut.
Zo diende op 3 juli 2003 een burger een verzoekschrift in bij het Vlaams Parlement om het lied af te voeren en het door een ander, eventueel nieuw gecomponeerd “Vlaams volkslied” te vervangen. Het verzoek werd ontvankelijk geacht, besproken en verworpen. Marino Keulen was daarbij van mening dat "de meerderheid van de Vlaamse bevolking op een gezonde en democratische manier tegen het lied aankijkt". De commissie besloot dat aangezien door de Vlaamse Regering alleen de eerste twee strofen van het vijf strofen tellende lied weerhouden werden ( de "zachtste"), voldoende aan de bezwaren van de klager tegemoet gekomen was.
Is "De Vlaamse Leeuw", het "Chanson", wel echt zo democratisch?
Een tweede dispuut vind ik op een site van het Vlaams Belang (dat wel de volledige versie zingt), op de webpagina over "tien Belgische leugens over de Guldensporenslag". Ik lees er:
"Volgens een hardnekkig verhaal is de Vlaamse Leeuw afkomstig uit het Midden-Oosten. De Vlaamse graaf Filips van den Elzas zou deze 'zwarte leeuw op gouden veld' als kruisvaarder veroverd hebben op een islamitische heerser. Dit verhaal wordt gretig verspreid door de promotoren van de multiculturele samenleving. Het symbool van de Vlaams-nationalisten dat van de Arabieren afkomstig blijkt te zijn? Het idee alleen al is voor sommigen even lekker als een jointje."
De versie van de Arabische connectie van “De Vlaamse Leeuw” staat ook in het boek "Vuile Arabieren" van Lucas Catherine . Onmogelijk zegt men in Vlaams Belang- kringen, want de islam verbiedt het afbeelden van dieren.
De Vlaamse gemeenschap blijkt er net zo over te denken als het Vlaams Belang:
"De oorsprong van dit wapen is zeer oud en moet gezocht worden in de omgeving van de graaf van Vlaanderen."
“Zeer oud” ? Hoe oud? En uitsluitend afkomstig uit “Vlaanderen”?
En dus kunnen we best wat zoeken op niet-Belgische sites. Ik begin op deze Britse site, waar iemand volgende vraag stelt:
"Lions have been used in British heraldry since the 1100s. Who in Britain at that time would have seen a lion and how?"
Waarop een lezer antwoordt:
"Presumably, the use of a lion in heraldry, particularly where royalty is concerned, stems from the first crusade when the Kingdom of David was 'restored', his symbol, being of the tribe of Judah, was a Lion. The new - western - monarchy was claiming justification by association."
Niet in het minst omdat er toen in het Midden-Oosten nog leeuwen rondliepen, uiteraard: het symbool van de Joodse Koning David.
In Jerusalem vinden we verschillende stadspoorten, waaronder "Stephen’s Gate" . En daarover lees ik:
"The Hebrew name is Lion's Gate; this comes from the heraldic emblems of the Mamluk sultan Baybars (13th century) which are placed at either side of the gate. There is a local legend which tells that these are the lions that were ready to eat Suleiman's father, the Ottoman sultan Selim I ('the Grim') if he were to continue with his plan to destroy Jerusalem."
Mamluk sultan Baybars ?
Die uit dit boek: "The Lion of Egypt: Sultan Baybars I and the near East in the Thirteenth Century" van Peter Thorau” ?
Sultan Baybars was een succesvol Mamluk generaal, die zowel de Mongolen als de kruisvaarders buiten hield. Zijn embleem, of beter dat van zijn familie, was een leeuw.
In die buurt, in Libanon, staat een citadel, te Hasbaya. De citadel werd door de Chehabs veroverd op de kruisvaarders en is daarna hun familiebezit gebleven. Zij hadden ook een embleem:
"Stone lions, a heraldic emblem of the Chehab family, decorate the wall on either side of the arched portal. Two large lions are depicted in chains, each beside a weak, unchained rabbit. A set of smaller lions appears within the arch above the doorway and just below that is a plaque in Arabic commemorating an addition to the castle made in the year 1009 Hejira by Emir Ali Chehab some 400 years ago."
En verder:
"The 20,000-square-meter complex is centered around a large unpaved courtyard and contains residential buildings and a mosque. Its main portal features a carved image of a lion, the emblem of the Chehabi family. Expanded and renovated over the course of some eight and a half centuries, the building retains elements of Mamluk and Ottoman architecture and interior decoration."
Leeuwen dus. Leeuwen waren het symbool van de Mamluk-regenten in de dertiende eeuw. En daarvoor ook waarschijnlijk, de eerste kruistochten waren in de elfde eeuw.
Maar om een definitief besluit over de Arabische connectie van "De Vlaamse Leeuw" te kunnen trekken, is nodig er even aan te herinneren dat een embleem of een symbool één ding is, een wapenschild een ander. Waarom waren die nodig? De Encyclopedia Britannica geeft uitsluitsel.
Tijdens de kruistochten evolueerden de harnassen. Ridders zaten er helemaal in verpakt, en daarom was het nodig een teken aan te brengen om de ridders te kunnen herkennen. Zo ontstond het wapenschild, en daarmee de heraldiek. De oudst bekende uiting daarvan is te vinden in Frankrijk, en is niet ouder dan 1151. Het gaat om een afbeelding van Geoffroy IV d' Anjou, die een blauw schild draagt met gouden klimmende leeuwen.
De leeuw in de heraldiek was toen een algemeen verschijnsel: klimmende leeuwen, wakende leeuwen, wandelende leeuwen. Vele landen en regio’s hadden of hebben leeuwen in hun wapenschild: Tsjechië, Bohemen, Luxembeurg, Nederland, België, Brabant, Siena, Bulgarije, Calderdale, Schotland, Wales, Noorwegen, Finland, Spanje, Estland, Montenegro,… . Aan leeuwen op wapenschilden geen gebrek.
Leeuwen in de heraldiek, de conclusie is duidelijk, zijn een gebruik van de kruisvaarders, die hun symbool leerden kennen in de cultuur van hun islamitische tegenstanders.
De Vlaamse Leeuw is dus wel degelijk van oorsprong een Arabische, Egyptische Leeuw, en niet zo maar "een oud symbool" zoals de Vlaamse Regering wil doen geloven.
Wel echt grappig wordt het wanneer ik op de Vlaams Belang-site leest waar de Vlaamse Leeuw volgens deze partij wel vandaan zou komen:
"De leeuw was overigens al lang voor de kruistochten bekend in Europa, onder meer bij de Romeinen. De oorsprong van de Vlaamse Leeuw moeten we niet in het Midden-Oosten zoeken. Onze leeuw is wellicht een verre afstammeling van de draak, een oud Europees symbool dat we bijvoorbeeld nu nog op de vlag van Wales terugvinden."
Van bij de Romeinen? Wetende dat rabiate Vlaams-nationalisten elk verband tussen België en de Romeinse provincie "Belgica" kierewit vinden, is deze verwijzing wel leuk. "De draak"? Is de Vlaamse Leeuw familie van het monster van Lochness? Van deze “stelling” is in elk geval niets te vinden op deze site over draken in de heraldiek, noch op deze over het wapenschild van Wales.
Meer nog, de leeuw, zoals bij Richard Leeuwenhart, is in de eerste plaatst het symbool van Christelijke kruisvaarders, de strijders, de verdedigers van het Christendom tegen de heidenen en in dit geval tegen de islam.
En buiten de Arabische afkomst van de Vlaamse Leeuw, is dat nog een veel belangrijker vaststelling: de Vlaamse Leeuw symboliseert de strijd van het christendom tegen de goddeloosheid.
De leeuw als symbool verwijst ook naar koninklijke macht, en dat herinnert er ons aan dat de eersten die een onafhankelijk Vlaanderen wilden uitroepen, een "Koninkrijk Vlaanderen" in gedachten hadden. De Vlaamse Leeuw als symbool staat dus ook ver van de republikeinse gedachte.
Van waar komt "De Leeuw" ? Uit het jodendom, uit de islam, uit Egypte.
Voor wat staat de Vlaamse Leeuw der kruisvaarders? Voor xenofobie. De Vlaamse Leeuw strijdt tegen "De Vijand", "De Goddelozen", tegen "Het Beest"
Deze strijd vinden we ook terug het "Chanson" over de "Le Lion Flamin" .
"De Vlaamse Leeuw" als lied lied is nu en dit jaar 160 jaar oud. Daar ga ik verder op in bij de volgende bijdrage.
3 opmerkingen:
Interessante tekst, maar het is niet omdat Joden en Arabieren leeuwen gebruikten, dat de graven ven Vlaanderen daar hun inspiratie haalden. Het tapijt van Bayeux toont aan dat ook voor de kruistochten leeuwen werden afgebeeld in Europa. Met manen en zonder vleugels: duidelijk geen draken dus (al staan die ook op het tapijt), maar leeuwen. Op het tapijt van Bayeux zie je ook dat toen al dieren in Europa op schilden afgebeeld werden.
Of de Vlaamse leeuw al dan niet in oorsprong een Arabisch symbool is, lijkt mij geen uitgemaakte zaak. Het zou kunnen, maar er zijn net zo goed aanwijzingen dat het niet zo zou zijn (Filips van de Elzas gebruikte de leeuw al een jaar of 15 voor hij op kruistocht vertrok).
@ skender:
Er werden zeker al leeuwen afgebeeld, en "de leeuw" was bekend uit bv de bijbel. Maar de leeuw als beeld of symbool, is nog geen wapenschild.
De eerste kruistochten (elfde eeuw) brachten West-Europa in contact met de vergeten cultuur van Romeinen en het Midden-Oosten, vandaar het in Europa veralgemeend gebruik van "de leeuw".
Ik verwijs hierbij naar de aanwezige link van de encyclopedia britannica.
Absoluut interessant. Blij te zien dat ook iemand zich bezig houdt met de herkomst van symbolen ipv ze zomaar klakkeloos over te nemen.
Een reactie posten