NAAR EEN MODERN BELGIË (3): HUMANISME

België, Europa, onze samenleving is het slachtoffer van volkerendenken dat een eenheid van "volk" en territorium, "volk en staat" wenst. Op Europees vlak uit het volkerendenken zich in het streven naar een "Europa der volkeren", op Belgisch vlak uit dit denken zich in confederalisme en separatisme. Het volkerendenken is een hedendaagse manier om de scheiding tussen Kerk en Staat te doorbreken, door "Gods (uitverkoren) Volk", of een alternatieve formulering daarvoor, tot maatstaf van het politieke denken te maken.

Het concept "Volk" is echter niets minder dan een waan. Zelfs als er tussen mensen uitgebreide biologische en culturele verwantschappen bestaan die men als "etnie" zou kunnen omschrijven, zelfs dan blijft het zo dat de leden van die etnie enerzijds erg verspreid en anderzijds gemengd met andere etnieën leven. Door emigratie en immigratie is elke samenleving principieel multi-etnisch, en heeft elke etnie een vorm van diaspora ondergaan. Het concept "Volk" in de betekenis van "Het Vlaamse Volk" is een waan als onderdeel van de Vlaams-nationale massahysterie, die men op haar beurt als een reactie op de globalisering kan beschouwen.

Volkerendenken verdeelt en vervreemdt de burgers, en polariseert de samenleving in wederzijds vijandige groepen die bezeten zijn door hun collectieve "identiteit". Volkerendenken schept autoritaire bestuursvormen waarbij bestuurders pretenderen te vertolken wat "Het Volk" wil. Het is een gesloten denken dat de zelfbeschikking en van het recht op afvalligheid van de burgers aantast. Net zoals het voor religieuze fundamentalisten ondenkbaar is dat iemand ervoor kiest de religie van oorsprong te verlaten, net zo miskennen flaminganten aan andere Vlamingen het recht om niet-flamingant te zijn.

Antropolologen beschouwen dit soort "voortrekkers" die zichzelf als "de zuiveren" zien, als een soort "etnie binnen een etnie" die de andere burgers wil overheersen. Dat laatste is inderdaad wat er gebeurt in Vlaanderen, waar een flamingante extremistische minderheid met manipulatieve technieken de controle over de Vlaamse politiek heeft verworven. Hierop kom ik later nog terug, in een volgende bijdrage.

Volkerendenken betekent dus een aantasting van de integriteit van de mens. De "Vlaamse zaak”" is daarom een slechte zaak, en daarom is "meer Vlaanderen" niet alleen nadelig voor "De Walen", maar in de eerste plaats voor "De Vlamingen" zelf. De "Vlaamse zaak" ontkent immers hun zelfbeschikkingrecht , of het stimuleert hun egoïsme.

Er blijkt een duidelijke samenhang te bestaan tussen een "verdere staatshervorming", arbeidsplicht, taaldwang, inburgering en consumptiedwang. Het "eigen" Vlaamse beleid moet immers een "strenge" opvolging van werklozen mogelijk maken, zorgen voor lastenverlagingen voor bedrijven, migranten aantrekken uit het buitenland en uit Wallonië. Maar die "migranten" dienen dan ingeburgerd te worden en moeten allemaal netjes Nederlands spreken, opdat ze geen bedreiging zouden vormen voor de "Vlaamse identiteit". De overwerkte Vlamingen reageren daarna hun stress af met vrolijk dwangmatig shoppen, en zorgen zo voor de uitbouw van de "economische motor" en voor nog grotere arbeidsplicht. Confederalisme is de blauwdruk voor een destructieve dwangmaatschappij.

Het is dan ook in de zelfbevestiging van de mens als mens, ook op economisch vlak, dat de weg ligt naar het bestrijden en het neutraliseren van de Vlaams-nationalistische agressie. Humanisme is het "tegengif" voor flamingantisme.

Voor mij betekent dit een humanisme van politiek-liberale oorsprong, een universeel humanisme: open, op redelijke individuele zelfbeschikking gericht, universeel en ecologisch, dwz zich niet beperkend tot de grenzen van de Europese cultuur of de beperkingen van een Grieks-Joods-Christelijke cultuur, noch tot de kortzichtigheid van een verouderd antropocentrisme dat zich afzet tegen de natuur.

Redelijke zelfbeschikking voor de individuele burger spiegelt zich in een redelijke soevereiniteit voor de Belgische natie, waarbij naar boven supranationale samenwerking, en naar onder binnenlandse delegering van bevoegdheden bestaat, volgens de principes van een mensenrechtelijk georiënteerde subsidiariteit. Daardoor ontstaat een veelheid van bestuursniveaus die de burgers in een multiculturele samenleving het meest opportuun beleid bieden dat hun welzijn behartigt. De drie te vermijden valkuilen zijn totalitaire democratie, verstikkend volkerendenken, en egoïsme.

Humanisme bestaat echter in een grote verscheidenheid en in alle kleuren. Zo zijn er christen-humanisten die hun humanisme inspireren op het christendom in het algemeen of op links-personalisme in het bijzonder. Een deel zoekt inspiratie bij renaissance-humanisten of in de Unitaristische kerk die daar uit voortkwam. Meestal relativeren of verwerpen ze daarbij de erfzondeleer van Augustinus en leggen ze de nadruk op de menselijke bekwaamheid om het goede te doen, op de menselijke vrijheid. Een aantal verkiest een leven in navolging van de menselijke Jesus ("imitatio Christi") boven de kerkelijke orthodoxie, rituelen en liturgie. Nog anderen vinden dat religie en dus ook het Christendom best bekeken en geëvalueerd worden met het oog op hun maatschappelijk nut: religie in dienst van de menselijk welzijn, ipv de mens onderworpen aan de Gods-Dienst.

Ook bij moslims bestaat islam-humanisme, niet in het minst onder de vorm van islam-feminisme. De Egyptische Nazira Zain al-Din was bij de eersten om de sluier af te leggen, in het kader van die tijd een expressie van grote moed. Vandaag zijn er in ook in Egypte mensenrechtenactivisten als Nawal El Saadawi. De humanistische moslims leggen de nadruk op de historische context en relativiteit van de Koran en de Sharia, zoeken een innerlijke beleving ("innerlijke Jihad") en concentreren zich op de geest en de ziel van de islam, ipv op een legalistische interpretatie van de voorschriften.

Ook andere religies hebben een humanistische grondslag, het taoïsme, het boeddhisme, het confucianisme, en vele andere. Ik denk aan figuren als de Dalai Lama en Mohandas Gandhi

Verder is er, al dan niet tegengesteld aan de vorige vormen van religieus humanisme, het seculier humanisme, dikwijls in combinatie met socialisme.

Humanistisch liberalisme vindt men bv bij Martha Nussbaum, die zich, ver van het libertarische kapitalisme en egoïsme, onder meer toelegt op "capabilities" , en zo een evenwicht zoekt tussen verantwoord overheidsbeleid en menselijke vrijheid.

Vanuit welke ideologie men ook vertrekt, de afkeer van fundamentalisme, ook van seculiere vormen van fundamentalisme, blijkt voor het humanisme de karaktereigenschap bij uitstek. Ieder mens heeft een referentiekader, een ideologie waarmee hij zijn leven zint geeft. Wie de zorg om de (mede)mens belangrijker vindt dan zulke eigen ideologie, stijgt daar bovenuit en is in staat verbonden vredelievend met anderen samen te leven. De verschillen tussen alle unieke mensen, zijn dan een uitgangspunt van contact, en geen belemmering.

Humanisme is dus een overbruggingsmiddel over de noodzakelijke en gewenste verscheidenheid binnen de samenleving.

Humanisme stelt ook het menselijk welzijn centraal en kan daardoor perfect de rol vervullen van kernwaarde voor een modern België. Het streven naar de integriteit en het welzijn van de individuele mens kan als richtinggevend principe de buitenlandse politiek, de ordehandhaving en het sociaal beleid sturen.

België als natie wordt zo symbool voor burgerlijke vrijheden en mensenrechten, van humanistisch eenheidsfederalisme.

Het wordt de hoogste tijd om een einde te maken aan 40 jaar communautaire wapenwedloop, aan het proces van polarisering en vervreemding dat ingeleid werd door politici als Gaston Eyskens en Hugo Schiltz.

We hebben nood aan een nieuwe start voor en naar een modern, humanistisch België.

Ga terug naar "Naar een Modern België (1): Eenheidsfederalisme"

Ga verder naar "Naar een Modern België (4): Democratie"